Amadeiro: gevelritme geeft Bossche binnenstad kleur
Van oude KPN-telefooncentrale tot een eigentijds leefgebied waar wonen en werken samenkomen. De Bossche binnenstad heeft er met Amadeiro een architectonische trekpleister bij. Inspanningen van HILBERINKBOSCH Architecten, Bedaux de Brouwer Architecten en Voss Architecture zorgden voor een gevarieerd gevelbeeld en een nieuw stadsdeel.
Drie architecten, drie bouwdelen, één missie: Geef de binnenstad een stuk kwalitatieve bouw en leefbaarheid terug. Waar vanaf de jaren veertig de telefoons rinkelden, nip je nu een wijntje in Californische sferen of woon je aangenaam met uitzicht op een groene binnentuin. Sjim van Beijsterveldt (Bedaux de Brouwer Architecten), Bert Voss (Voss Architecture) en Geert Bosch (HILBERINKBOSCH Architecten) werkten ieder aan een eigen onderdeel van het verouderde gebouw. Zo bestaat het grote Zuidblok uit nieuwbouw van 158 middensegment- en vrijesectorhuurwoningen. Medewerkers van L - founders of loyalty vinden hun hoofdkantoor in het Middenblok. Het Noordblok biedt ruimte aan 62 huurappartementen. Bosch ontwierp het Noordblok in opdracht van projectontwikkelaar Boelens de Gruyter en was vanaf het begin betrokken bij het project. Hij blikt terug. “Het Noordbrabants Museum, de kazerne, kantoorpanden en woningen omsluiten het gebied. Daar waar je uitkijkt op de achterzijde van de woningen was het nodig om een stuk kwaliteit toe te voegen. We besloten het Zuidblok rondom een binnentuin te vouwen. De buitenschil moest wel passen binnen het Bossche straatbeeld. Op hoeken, knikpunten en pleintjes speelden wij met de volumes en hoogtes zodat er verschillende aanzichten ontstaan. Deze plek vroeg niet om een nieuw gebouw maar juist om een heel nieuw stuk stad. Dat uitgangspunt hield ik altijd in mijn achterhoofd.”
Spelen met gevels
HILBERINKBOSCH Architecten betrok Bedaux de Brouwer Architecten bij het project Amadeiro. Sjim van Beijsterveldt ontfermde zich over het Zuidblok. “Wij zijn een Brabants bureau en kennen dit gebied goed. Het is dan ook een mooie uitdaging om als architect te kunnen voortborduren op zo’n karakteristieke, eeuwenoude stadsstructuur. Daarnaast sprak de complexiteit mij aan. Op sommige plekken is de omringende context mooi. Ergens anders juist weerbarstig. Een nare plek met als voordeel dat er veel te verbeteren viel. Ik had het gevoel of er een krater was geslagen in het stedelijk weefsel van die stad. Je wilt als bewoner of bezoeker lekker kunnen dwalen.”
Van Beijsterveldt wilde met zijn ontwerp de pandje-pandje-structuur terugbrengen, zonder dat het een brave kopie zou zijn. “Bij het Noordbrabants Museum is de omgeving sfeervol. Hier zette wij een groter wat ingetogen volume tegenover. Aan de minder fraaie Oude Hulst-Weversplaats werkten we juist met kleinere geschakelde panden die de aandacht wegtrekken. Daar waar het Zuidblok aan het Middenblok grenst, kozen we om geen contrasterende kleur te gebruiken. Hier kreeg de gevel dezelfde baksteenrode kleur als de oudbouw. Ook de drie verhoogde doorgangen die naar de binnentuin voeren, voegen leefbaarheid toe aan de locatie.”
Zwevend baksteen
Wie voor het Middenblok staat, kan niet om de buitenzijde van het intermediair heen. Hier gaat een royale Curtain Wall 50-TT (Transom-Transom) vliesgevel van Reynaers Aluminium schuil achter een rasterwerk van baksteen dat twee gebouwen met elkaar verbindt. Dit op advies van gevelbouwer Wijmoco. Naar het midden toe worden steeds meer stenen weggelaten waardoor een speelse en transparante entree ontstaat. Het is de vondst van Bert Voss. Als vaste huisarchitect kreeg hij de opdracht om de oude KPN-centrale te renoveren tot hoofdkantoor voor L - founders of loyalty. Zijn ontwerpopdracht was ambitieus: Maak het mooiste kantoorgebouw van Nederland. “Dit voelde als een kers op de taart,” vertelt Voss. “Het gebouw zit mooi in een hoek, heeft aangename hoogtes en is dominant aanwezig. Het intermediair was echter zeer gesloten.
De oplossing -na sloop van het gehele intermediair- was een nieuwe een dubbele gevel boven een ruime onderdoorgang naar de nieuwe binnenplaats. De binnenkant bestaat uit een aluminium vliesgevel. Aan de buitenzijde pasten wij een kettingverband toe. De voegen vervingen we door een stalen frame met daarin bakstenen gelijmd. Naar het midden toe lieten we steeds meer stenen in een mooi ritme weg. Met als resultaat dat in het hart alle stenen nu weg zijn en er een transparante verbinding ontstaat tussen de twee gebouwen.” In totaal bestaat het gebouw uit acht verschillende verdiepingen met ieder hun eigen thema en sfeer. Variërend van een Latijns-Amerikaanse kitchenbar met flexwerkplekken tot een Californische wijnbar. Daarnaast werd het glas-in-loodkunstwerk uit de gevel van het voormalige KPN-telefoongebouw in ere hersteld. Voss hierover: “Door het kunstwerk uit de gevel te halen en in de juiste verhoudingen terug te plaatsen in het intermediair, komt het veel beter tot zijn recht. We hingen het op achter de vliesgevel. Met de juiste belichting is het een echte eyecatcher.”
Loslaten
Geert Bosch ontwierp naar eigen zeggen een ‘dik’ gebouw voor sociale huur met een gang en smalle woningen op de koppen. Het Noordblok heeft drie van elkaar verschillende gevels met ieder een eigen volume. Volgens Bosch is het belangrijk om bij een binnenstedelijk ontwerp de context niet uit het oog te verliezen. “In historische binnensteden geven straatgevels niet altijd aan wat erachter gebeurt. Dat zijn historisch gegroeide complexe situaties. Ik ben opgeleid volgens het rationele gedachtengoed ‘form follows function’. Bij een opdracht als deze is dat juist het eerste wat je los moet laten. Je moet een plan ontwerpen dat meteen reflecteert op zijn context en niet op wat er achter die gevel gebeurt. Om een historische referentie te maken naar de originele kozijnen pasten wij het SlimLine-38 raam- en deursysteem van Reynaers Aluminium toe. De ranke, platte profilering pakt de essentie van het oude kozijn zonder een exacte kopie te zijn. In het Midden- en Zuidblok werd gewerkt met de Concept System 77-profiel. Door het kozijn achter de spouw weg te werken en een andere keer juist te laten zien, zie je een mooie variatie terug. Terugverwijzen naar het verleden, zonder te historiseren. Dat is de essentie.”
Door het kunstwerk uit de gevel te halen en in de juiste verhoudingen terug te plaatsen in het intermediair, komt het veel beter tot zijn recht. We hingen het op achter de vliesgevel. Met de juiste belichting is het een echte eyecatcher.
