Amsterdome: de historie van het gebouw is nooit ver weg
Een meer circulair en ‘gelegoliseerd’ gebouw dan het Amsterdome is er nauwelijks te vinden. In 1971 werd de eerste geodetische koepel van Europa – geïnspireerd op een Amerikaans ontwerp – door architect E.A. Riphagen gebouwd: het Aviodome. Toen het museum verhuisde, werd het pand bijna vijftien jaar opgeslagen om in 2018 een nieuwe bestemming te krijgen als congrescentrum in Amsterdam-West.
“Guido Bakker is de architect die de dome weer in elkaar puzzelde, het gebouw voorzag van een nieuwe indeling met twee verdiepingsvloeren en veel licht toevoegde door het metselwerk te vervangen door vliesgevels. Een koepel met een hoogte van 24 meter en een spanwijdte van 60 meter remonteren is echter geen sinecure. Ruim 1.100 ruitvormige aluminium platen moesten opnieuw in elkaar worden gezet, terwijl de tekening ontbrak. Daarbij werd Bakker bijgestaan door de constructie-ingenieurs van Van Pommeren die al het las- en montagewerk voor zijn rekening nam. “Gelukkig werden we daarbij geholpen door de kwaliteit van het aluminium. Voor een frisse uitstraling hoefde dat slechts schoongemaakt te worden.”
De grondstofkwaliteit van de dome was dus geen issue, maar de wetgeving bemoeilijkte de herrijzenis van de koepel wel. “De gemeente Amsterdam eiste dat het Amsterdome aan het Bouwbesluit voldeed. Hun motivatie was dat het geen renovatie betrof maar een verplaatsing”, zegt Bakker. “Daarom is de koepel – die al voorzien was van een binnen- en buitenhuid – opnieuw geïsoleerd. In retrospectief is niemand overigens rouwig om die kwaliteitsverbetering.” Een vijftig jaar oud gebouw laten voldoen aan verwachtingen van de eenentwintigste eeuw vergt echter meer. “Al is een bol energetisch de beste vorm en een cadeautje voor de architect, er moest natuurlijk meer gebeuren. Traditioneel zijn deze koepels gesloten bolwerken. Voor een congrescentrum, waar je de lichttoetreding in zalen wilt beperken, is dat niet slecht. Maar we wilden bezoekers ook een ruimtelijke beleving geven.” In de zaal net onder het dak maakte Bakker daarbij dankbaar gebruik van de structuur, maar aan de buitenzijde was werk te verrichten.
“Traditioneel zijn de halfronde gevels ingevuld met metselwerk. Wij wilden echter dat er interactie met de omgeving zou ontstaan.” Daarom kwam het metselwerk niet terug en koos hij voor 900 vierkante meter gesegmenteerde aluminium vliesgevels inclusief zonwerende beglazing, shadowboxpanelen en een hoofdentree met automatische schuifdeuren. Bakker koos er bovendien bewust voor om de twee nieuwe verdiepingsvloeren als dozen in het pand te plaatsen. “Met gangen aan de buitenzijde waardoor er contact is met de omgeving.” Maar ook de historie van het gebouw is daardoor nooit ver weg. Door de open structuur zien bezoekers de contouren van de koepel en zelfs de recente geschiedenis kreeg een plek in het gebouw. “De zeecontainers die dienden voor de opslag zijn onder andere verwerkt in de bar en zo sfeerbepalende elementen geworden.”
