AAK Plant Based Center: uitzicht als een ansichtkaart
Van oud pakhuis tot modern innovatie- en bezoekerscentrum voor de Zweedse plantaardige voedselproducent AAK. Architecten Marta Roy en Erik Mulder van RAU tekenden voor de renovatie en ontwierpen een uitbreiding van hout, staal en glas. De royale raampartijen bieden het bezoekerscentrum transparantie maar ook een fraai panorama over de Zaanse Schans.
“Hollandser dan dit kan bijna niet,” vertelt Marta Roy, senior architect bij RAU. Staand vanaf de bovenste verdieping van het Plant Based Center of Excellence, kijken bezoekers uit over de meanderende rivier de Zaan, geflankeerd door een rij molens. RAU kreeg de opdracht om de oude loods te transformeren tot een innovatie- en bezoekerscentrum waar de laatste technieken op het gebied van de plantaardige voedselindustrie te zien zijn. Bovendien moest het een uitnodigende plek worden waar bezoekers van over de hele wereld overtuigt raken van de AAK-producten. Een complex vraagstuk. Roy vertelt: “Als grote industriële speler was AAK echt op zoek naar een toplocatie. Niet alleen ligt de productiefabriek pal naast het innovatiecentrum. Aan de achterzijde grenst het aan de Zaan met een subliem uitzicht over de Zaanse Schans. Het moest een plek worden waar bezoekers echt mee op reis gaan door de wereld van AAK. Een paradepaardje waar je lezingen kunt houden, kookdemonstraties kunt geven en video-opnames kunt maken. Die klantreis was een belangrijk uitgangspunt voor het uiteindelijke ontwerp.”
Tropische touch
Roy had meteen een helder beeld hoe het ontwerp eruit moest komen te zien. Hierbij liet zij zich leiden door de bezoekersbeleving. De uitbreiding in de vorm van een kas werd tegen het oude pakhuis geplaatst. Aan de voorzijde heeft de bezoeker rechtstreeks uitzicht op het laboratorium waar AAK plantaardige vlees- en zuivelvervangers ontwikkelt. Na binnenkomst waant de bezoeker zich in een andere wereld. Palmbomen en andere tropische beplanting vormen een groene corridor. Roy licht deze ontwerpkeuze toe. “De ruwe oliën en vetten vormen de belangrijke basis voor veel plantaardige producten van AAK. De exotische beplanting is hier een subtiele referentie naar het beginpunt van de klantreis. De state of the art productontwikkeling vindt plaats in het lab op de begane vloer. Op de tweede verdieping nemen we de bezoekers mee naar de kookstudio waar de koks hun kookkunsten tonen. Hier vind je ook de proeflokalen. De routing baseerden wij echt op de bron, de productontwikkeling en het proeven van het eindproduct. Het geweldige uitzicht krijg je er gratis bij.”
Erfgoed eren
De oude opslagloods stamt uit 1919 en werd gebruikt als garage. Later vond er nog een optopping met twee verdiepingen plaats. Technisch projectleider Erik Mulder kon niet wachten om met het pand aan de gang te gaan. “Het zou heel makkelijk zijn geweest om het hele gebouw te ontmantelen en er een compleet nieuw pand neer te zetten. Dat was nooit ons uitgangspunt. We wilden juist het bestaande erfgoed eren en het karakter behouden. Deze plek ademt sfeer en nostalgie. Op de bovenste verdieping loopt de vloer schuin. Dat kun je zelfs nog steeds voelen als je er loopt. Het gebouw grenst aan een grachtje dat beschermd stadsgezicht is. En dan ook nog eens dat uitzicht. De uitdaging zat hem in de uitbreiding. Die moest aansluiten bij de huidige architectuur. Bovendien hadden we te maken met een opdrachtgever die hier echt iets moois wilde maken. Dat zijn de krenten uit de pap die je architectenhart sneller doen kloppen.”
Op temperatuur
Voor Mulder en Roy was het een uitdaging om in een kleine ruimte drie verschillende functies in te passen. Zo moet de temperatuur in het laboratorium continu 18 graden zijn. De kantoren en demo-keuken hebben ieder weer een eigen temperatuurbehoefte. AAK wilde op het gebied van comfort en kookomstandigheden geen concessies doen. Dit zorgde volgens Mulder voor de nodige uitdagingen. “We zochten een bouwkundige oplossing. Goede isolatie was hier echt noodzakelijk. Op advies van gevelbouwer Haro Aluminium pasten wij hier de ConceptWall 50 vliesgevel en het ConceptSystem 77 raam- en deursysteem van Reynaers Aluminium toe. Qua eisen zitten we echt boven de nieuwbouwnorm. Door de toegepaste triple-beglazing is de thermische schil zeer hoogwaardig en kun je in alle ruimtes aangenaam vertoeven. Qua apparatuur moet je eigenlijk een motorblok inpassen met een schoenlepel. Deze techniek werkten wij weg in het dak.”
Klaar voor de toekomst
De uitbreiding werd opgetrokken uit een mix van glas, staal en hout. Transparantie en duurzaamheid waren hier de sleutelwoorden. Roy hierover: “Je ziet vanaf de buitenkant precies wat er binnen gebeurt. Andersom sta je van binnenuit ook altijd in contact met de omliggende ruimtes en de omgeving. Je kunt er niet omheen. De vorm van de kas kwam tot stand in nauwe samenspraak met de commissie welstand. Deze moest qua maatvoering en uitstraling goed aansluiten bij de omliggende Zaanse architectuur. Daarnaast was AAK gecharmeerd van het duurzame DNA van RAU. De uitbreiding is modulair opgebouwd. De toegepaste materialen kunnen in de toekomst in z’n geheel hergebruikt worden. Door de ingrepen van RAU is dit nu een gebouw met toekomst.”
We wilden het bestaande erfgoed eren en het karakter behouden. Deze plek ademt sfeer en nostalgie.
