- Enzmann & Fischer AG
University of Lucerne
Met de nieuwbouw van het centraal station van Luzern, ontworpen door het architectenbureau Ammann und Baumann en diens toenmalige werknemer Santiago Calatrava, gaf de stad Luzern in 1985 het startsein voor een ingrijpende modernisering van de wijk die zich vanaf het station oostwaarts richting het meer van Luzern uitstrekt. Het door Jean Nouvel ontworpen cultuur- en congrescentrum, met zijn brede overkragende dak, staat sinds 2000 aan de oevers van het meer. Direct ernaast is onlangs het nieuwe hoofdgebouw van de universiteit voltooid.
In plaats van nieuwbouw is het een renovatie van het voormalige postkantoor, waar een ongewone driedimensionale gevel omheen is geplaatst. De witte schil lijkt vanaf de tweede etage op artistieke wijze om het vijf verdiepingen tellende gebouw met ruim 27.000 vierkante meter bruikbaar vloeroppervlak te zijn gewikkeld. De plasticiteit van de aan de achterzijde geventileerde gevels wordt verder bevorderd door panoramische ramen die 95 centimeter uit de gevel steken en in verschillende richtingen draaien. Volgens de architecten heeft het ontwerp van de gevel historische referenties, zoals de zonnepanelen die Koryo Miura in de jaren zestig ontwikkelde, geïnspireerd door de Japanse origamikunst of de kunst van Andreas Christen, die in dezelfde periode grote witte reliëfs uit polyester goot. Soortgelijke hoeken zijn ook te zien in de gevel van de gebouwen van Marcel Breuer in Flaine, een Frans skioord. De gevels van het universiteitsgebouw vertonen eveneens gelijkenissen met het Tacoma-gebouw van Holabird en Roche (1887-1889) met zijn hoekige erkerramen.
In de aanbestedingsfase hadden de architecten Enzmann & Fischer plannen voor een gevel bestaande uit betonnen vliesgevelelementen. Deze bleken echter te zwaar te zijn voor de bestaande draagconstructie en te duur. Nu zijn dunne draagplaten, gemaakt van hergebruikt glas dat meervoudig is gepolijst en met een driedubbele laag polyurethaan is bedekt, opgehangen aan een aluminium frame in het volledig gerestaureerde gebouw waar vroeger het postkantoor was ondergebracht. Dit werd mogelijk dankzij het StoVerotec-systeem, dat de architecten ontdekten tijdens hun zoektocht naar een lichter alternatief voor beton. In nauwe samenwerking met Sto AG en GKP Fassadentechnik wisten Enzmann & Fischer het universiteitsgebouw te voorzien van de artistiek vormgegeven schil, met daarin onder meer verzonken ramen gebaseerd op het Reynaers CS 86-HI systeem voor ramen en deuren. Dit driekamersysteem met thermische onderbreking bleek bij uitstek geschikt voor de complexe bouwwijze. Een geveldeel met vaste beglazing is gecombineerd met twee ramen die open en dicht kunnen, allemaal voorzien van driedubbel glas waardoor een Uf-waarde van ≤1,0 w/m2K werd bereikt; het geheel heeft een afmeting van 4 x 2,30 meter en weegt maar liefst 600 kilogram. Standaard draagconstructies zijn uiteraard niet op dit gewicht berekend, dus moest een maatwerkoplossing worden gevonden. Om de indruk te wekken dat de raamoppervlakken volledig beglaasd zijn, werd op alle raamkozijnen beglazing met silicone toegepast; hiervoor moest een speciaal profiel worden ontwikkeld dat bij de dichtgekitte delen SSG-geanodiseerd is. Zonder de toepassing van hoogwaardige componenten in de gevelconstructie, zoals hoogisolerende aluminium profielen en een energiezuinig gebouwbeheersysteem (warmtepomp en energie uit biomassa), zou het gebouw niet hebben voldaan aan Minergie, de Zwitserse standaard voor energiezuinig bouwen.
Om ervoor te zorgen dat deze gevelconstructie tot op de millimeter nauwkeurig was, moesten alle partijen nauw samenwerken, van het eerste idee tot de laatste afbouwhandeling. De frequentie van de periodieke bijeenkomsten die tijdens de aanbestedingsfase plaatsvonden, werd opgevoerd zodra het uitvoerende bedrijf was gekozen. Met name het overleg over de afmetingen van de gevelconstructie en de ramen vereiste een intensieve inbreng van de betrokken partijen. Deze mate van betrokkenheid is onontbeerlijk om een weldoordacht ontwerpidee perfect in de praktijk te brengen op een zo prominente locatie als deze in Luzern. De precisie waarmee de klantspecifieke geveldelen, scherpe hoeken en ramen werden aangebracht is in één woord indrukwekkend.
Projectoplossing:
Systemen: CS 86-HI maatoplossing
Projectbeschrijving
- Projectoplossing gebaseerd op CS 86-HI raam- en deursysteem
- Hoog isolerend systeem (Uf tot 1.4 W/m²K) om het Minergie label te bereiken (Uw ≤ 1.0 W/m²K)
- 6500 m² gevel waarvan 2200 m² kozijnen
- Kozijnelementen werden geprefabriceerd in de werkplaats, inclusief beglazing
- Kozijnelementen werden blind gemonteerd
- 3-dimensionale look door middel van hellende kozijnplaatsing
- De afstand tussen de muur en de meest vooruitstekende geveldelen is 95 centimeter
Kozijnelementen:
- 200 elementen met combinatie van vaste en opengaande delen
- Glasgewicht tot 600 kg
- Max. 4000 x 2300 mm
- Mogelijkheid om het glas eenvoudig te vervangen
- WKII inbraakwerend
Raamdelen:
- 340 vleugels
- Gewicht tot 130 kg
- Naar binnendraaiend raam
- Sommige ramen voor SE (Smoke & Heat Evacuation) electrisch bediend uitgevoerd
Beglazing:
- Driedubbele beglazing
- Structureel verlijmde beglazing
Partners bij dit project
Architect
- Enzmann & Fischer AG
Gevelbouwer
- Surber Metallbau AG
Fotograaf
- Bruno Rubatscher
- Dany Schulthess
Andere belanghebbende
- Financial department of canton Lucerne (Rafaela Fu (Investors)
- Ursula Baus (Authors)