Victoria Court Eindhoven: strak en bescheiden

In het Emmasingelkwadrant in Eindhoven staan oude Philipsgebouwen als de Witte Dame en de Lichttoren uit de jaren ’20 van de vorige eeuw. Later verplaatst Philips de productie naar het westen van de stad, o.a. naar Strijp S en Strijp T. Het gebied in het centrum blijft tot eind 20e eeuw in gebruik als kantoorlocatie, in 1980 wordt er het hoofdkantoor voor Philips Lighting gebouwd. Het Philipsgebied is lange tijd een omheinde enclave in de stad. Na vertrek van Philips komen markante gebouwen in het centrum van de stad beschikbaar voor hergebruik.

De transformatie start met de restauratie en hergebruik van de Witte Dame, een ontwerp van Diederendirrix en voltooid in 1998, gevolgd door de Lichttoren door AWG in 2009. Als ook het hoofdkantoor van Philips Lighting vertrekt, verdwijnen de hekken en komt het hele binnengebied vrij voor herontwikkeling. West 8 maakt een stedenbouwkundige visie voor dit kwadrant en de omliggende gebieden. Op basis hiervan maken architecten Christopher Ho en Paul Diederen van Diederendirrix het stedenbouwkundige plan en Buro Lubbers het landschapsontwerp. Voor Christopher Ho is dit het eerste project in dit gebied. “In ons plan richten we het driehoekige middendeel in als een openbaar park. We brengen de beek de Gender, die vroeger door het gebied stroomde en sinds de ontwikkeling van het fabrieksterrein ondergronds ligt, terug in het landschap. De randen van het gebied verdichten we met nieuwbouw”, licht Ho het plan toe. 

Een van die randen is de Mathildelaan die het centrum verbindt met het PSV-stadion. “Aan de Mathildelaan staat het hoofdkantoor van Philips Lighting, dat we in de jaren 2015-2016 transformeerden tot woongebouw met shortstay appartementen. Aan de zijde van het park hebben we terrassen gemaakt voor horeca en winkels in de plint. Aan de kant van de Mathildelaan hebben we ter weerszijden van een vleugel van Philips Lighting twee nieuwe woongebouwen ontworpen. De eerste is Victoria Court, dat in het voorjaar van 2018 is opgeleverd. Aan de andere kant is een jaar later woontoren Onyx opgeleverd. Die laatste wordt met een verlichte kroon op 84 meter hoogte een landmark”, legt Ho uit. 

Met de nieuwbouw aan de Mathildelaan ontstaat een zone van hogere stedelijkheid met een verbeterde verbinding tussen het centrum en Strijp S in het noordwesten van de stad. 

Waar woontoren Onyx meer gericht is op hoogbouw in de stad, zoekt het Victoria Court aansluiting met de schaal van zijn buurman, de vierlaagse Ventoseflat. Deze Ventoseflat is een vroeg voorbeeld van transformatie: een voormalige sigarenfabriek is rond 1930 door architect J.M. van der Mey verbouwd tot woongebouw in de stijl van de Amsterdamse School. Het is een gemeentelijk monument en in 2009 grondig gerestaureerd. 

Het volume van Victoria Court is in vier stappen gevormd, architect Christopher Ho legt uit hoe: “De nieuwbouw is zorgvuldig ingepast in de bestaande context. Victoria Court vormt een overgang tussen de Ventoseflat en Lighting. Allereerst heb ik de 43 shortstay appartementen en commerciële ruimte binnen een smal rechthoekig volume geplaatst met een middengang als ontsluiting. Deze rechthoek plaats ik parallel aan de Gagelstraat om zoveel mogelijk ruimte over te houden tussen Victoria Court en Lighting. De tweede stap is de afschuining van de kopgevel aan de Mathildelaan. De kopgevels van de Onyx, Lighting en Victoria Court lopen zo parallel en vormen een kamstructuur. Vervolgens hebben we de dakverdieping aan de zijde van de Gagelstraat in twee richtingen afgeschuind, ten gunste van dakterrassen op het westen. Zo is ook de overgang in hoogte vanaf de Ventoseflat naar Philips Lighting verzacht. Immers, het gebouw lijkt aan de westkant vier in plaats van vijf lagen hoog.” 

Baksteen en aluminium

Ook bij de keuze van de materialen en details heeft de architect gezocht naar inpassing en overgang. “Het metselwerk sluit in kleur aan op de gele steen van de Ventoseflat en de champagnekleur van het grindbeton bij Philips Lighting. In de afwisseling van staand en liggend metselwerk en in de horizontale banden, verwijzen we naar de rijkdom in de detaillering van de Ventoseflat”, aldus Ho.

De appartementen hebben per kamer een Frans balkon en een vast kamerhoog raam. "De raamkozijnen van de Franse balkons zijn uitzonderlijk slank en lang. Aan het begin van het ontwerp was er geen certificaat voor deze verhouding. Daarom heeft Reynaers Aluminium een testopstelling gemaakt om de gevel te testen met een druk van 450 Pa." De aluminium frames en balustrades zijn brons geanodiseerd, een kleur die goed past bij de kleur van het metselwerk.

Het geluidsniveau van het wegverkeer op de Mathildelaan is zo laag dat het verwaarloosbaar is voor de kwaliteit van leven met open ramen. Het geluid van goederentreinen op het spoor, met een waarde hoger dan 55 dB, echter niet. Voor de woningen die met dit geluid zijn belast, is het noodzakelijk dat ze geluidsabsorberend kunnen ontladen. "De geluidsadviseur stelde aanvullende ramen of geluidsschermen voor. We vonden dat dergelijke oplossingen te schadelijk waren voor het uiterlijk van de gevel. We hebben alle ramen zorgvuldig berekend en het bleek ook een optie te zijn om de ramen verder terug in de gevel te plaatsen, voorzien van een raam met een akoestisch absorberend vermogen, in dit geval een akoestische isolatie bedekt met geperforeerde slabben. Op deze manier kon het gewenste gevelbeeld nog steeds worden gerealiseerd, zonder de geluidsabsorberende schermen of ramen te verstoren. De kozijnen zijn professioneel gebouwd door gevelbouwer Wijmoco. Het resultaat is een strak en bescheiden ogend gebouw dat perfect past bij de locatie.